Een ‘Abmahnung’ in Duitsland kan je als ondernemer veel geld kosten. Advocaat en Rechtsanwalt Axel Hagedorn legt uit hoe deze ‘Abmahnindustrie’ in elkaar zit. Abmahnung
Veel kleine ondernemingen en online-aanbieders worden in Duitsland lastig gevallen door zogenaamde Abmahnvereine (sommatieclubs) met een Abmahnung. Uitgangspunt van dergelijke sommaties is dat men wil voorkomen dat een bedrijf door de overtreding van wettelijke bepalingen ongeoorloofde concurrentie bedrijft en zich daardoor beter positioneert in de markt dan de concurrenten.
Oorzaak van dit systeem is het Duitse Gesetz gegen den Unlauteren Wettbewerb (wet tegen ongeoorloofde concurrentie) waarin is vastgelegd dat concurrenten elkaar kunnen aanspreken op wettelijke overtredingen en daarvoor ook schadevergoeding kunnen eisen, waaronder ook de gemaakte advocatenkosten.
Belangrijk is dat ook bepaalde organisaties die tegen ongeoorloofde concurrentie willen optreden, het sommatierecht hebben. Bekende namen in dit verband zijn de Interessenverband für das Rechts- und Finanzconsulting deutscher Online-Unternehmen (IDO) en de Zentrale zur Bekämpfung unlauteren Wettbewerbs.
Abmahnung voor vaak kleine vergrijpen
Deze organisaties sturen bedrijven een Abmahnung en wijzen op wetsovertredingen die door deze ondernemingen zouden zijn gedaan. Vaak zijn dit zeer kleine vergrijpen zoals een verkeerde etikettering of naamstelling, ook kan sprake zijn van verkeerde berichtgeving ten opzichte van het recht van reclame.
Enfin, de mogelijke vergrijpen lopen flink uiteen. De Abmahnverein stuurt tegelijkertijd met de sommatiebrief een zogenaamde Unterlassungserklärung (onthoudingsverklaring) en eist dat de overtredende onderneming deze verklaring tekent en daarmee verklaart de betreffende overtreding niet weer te begaan, één en ander onder dwang van een te verbeuren contractuele boete.
Als een onderneming deze Unterlassungserklärung niet ondertekent, is de desbetreffende Abmahnverein gerechtigd om naar de rechtbank te gaan en een verbod en schadevergoeding af te dwingen, omdat er dan een gerechtvaardigd belang ontstaat en te vrezen is dat de overtreder zich niet aan de wet houdt.
Enorme kosten voor kleine ‘vergrijpen’
De consequentie is dat voor zeer kleine vergrijpen door kleine ondernemingen enorme kosten moeten worden gemaakt. Ook al is inmiddels de vergoeding van advocatenkosten beperkt, blijven de schadevergoedingen de grote boosdoener. Trusted Shops [pdf] heeft in 2018 een studie over het misbruik van dergelijke sommaties in de onlinehandel voorgelegd. Uit het onderzoek onder ruim 3.000 online-handelaren blijkt dat maar liefst 42% van de bedrijven een dergelijke sommatie had ontvangen en in de twaalf maanden voor het verschijnen van de studie zelfs 57%.
Volgens dit onderzoek voelt 66% van de aangeschreven online-handelaren zich bedreigd in hun bestaan. Gemiddeld betalen ondernemers door dit soort sommaties tot bijna 1.400 euro. Echter, dit bedrag kan oplopen indien eerder een Unterlassungserklärung is ondertekend, waardoor ook de contractuele boete is verschuldigd.
Deze contractuele boetes komen blijkbaar gemiddeld neer op 3.800 euro. Een bedrag dat kleine bedrijven uiteraard veel moeilijker kunnen opbrengen en lastig terug kunnen verdienen. Uiteraard zijn er ook veel advocatenkantoren op gespecialiseerd om weer tegen de sommaties in verweer te komen, maar ook deze advocaten moeten worden betaald.
Abmahnung als lucratief businessmodel
De negatieve aspecten van deze Abmahn-cultuur zijn al jaren bekend en steeds meer een doorn in het oog van ondernemersverenigingen. Er zijn vele vindplaatsen op internet hoe men zich moet verweren tegen dit misbruik. Uit het onderzoek van Trusted Shops bleek verder dat maar liefst 55% van alle sommaties afkomstig zijn van de IDO, en slechts 25% van concurrenten of eigenaren van rechten. Blijkbaar komt maar 1% van de sommaties van klanten. Voor de IDO is dit dus een lucratief businessmodel en er is dan ook een breed scala aan advocatenkatoren die met deze business hun geld verdienen.
In maart van dit jaar is er een petitie ingebracht bij de Duitse Bondsdag om de wetgeving te hervormen om misbruik van de wettelijke regelingen te voorkomen. Het is te hopen dat de Duitse wetgever in dit dossier na decennia eindelijk tot actie komt.
Abmahnung wegens illegaal downloaden film
Dit misbruik is overigens wel duidelijk iets anders dan sommaties van partijen waarbij inbreuk op intellectuele eigendomsrechten wordt gemaakt. Het ongeoorloofde downloaden van muziek, films etc. en vooral het delen ervan, zogenaamd filesharing, wordt in Duitsland veel meer aangepakt dan in Nederland.
Dit wordt vaak door consumenten onderschat, maar grote bedrijven sporen steeds vaker via IP-adressen de ‘daders’ op wanneer zij een bestand illegaal hebben gedeeld. Ook bij dergelijke sommaties krijg je te maken met advocatenkosten en dient de schadevergoeding te worden betaald. Alleen al de schadevergoeding kan makkelijk oplopen tot zo’n 3.000 euro. Bijzonder problematisch wordt het als werknemers tijdens hun werk op de computer van de werkgever illegaal downloaden, omdat dit handelen is toe te rekenen aan de werkgever. Bedrijven moeten doorgaans een hogere schadevergoeding betalen dan consumenten.
Nederlandse ondernemers in Duitsland moeten goed oppassen
Nederlandse ondernemers in Duitsland dienen rekening te houden met de Duitse Abmahn-cultuur om schade te voorkomen. De praktische Nederlandse aanpak in de zin van ‘ik ga met mijn business beginnen en zie later wel aan welke regels ik me moet houden’ kan een dure grap worden.
Deze column is geschreven voor Duitslandnieuws.nl door Axel Hagedorn, advocaat ondernemingsrecht en Duitse Rechtsanwalt bij Van Diepen Van der Kroef Advocaten in Amsterdam.
