Leidinggevenden, ofwel leitende Angestellte in het Duits, komen in vrijwel elk groter bedrijf met een klassieke managementhiërarchie voor. Anders dan in Nederland, komt deze categorie werknemers in Duitsland een bijzondere wettelijke positie toe. De meest belangrijke bepalingen staan in het Betriebsverfassungsgesetz [Duitse Wet op de ondernemingsraden, BetrVG] en in het Kündigungsschutzgesetz [Duitse Wet ter bescherming van de werknemer in geval van ontslag, KSchG].

Indien u een bedrijf in Duitsland heeft, is het van groot belang om te weten welke werknemers onder het begrip leitende Angestellte vallen, en wat de wettelijke gevolgen zijn.

Geen algemene wettelijke definitie

Een algemeen geldende wettelijke definitie van het begrip leitende Angestellte ontbreekt. Het BetrVG en het KSchG hanteren elk eigen voorwaarden. Om die reden heeft het begrip in beide wetten niet dezelfde lading. In § 5 lid 3 BetrVG is bepaald dat werknemers, die hetzij op grond van hun positie binnen het bedrijf bevoegd zijn om werknemers die werkzaam zijn binnen het bedrijf zelfstandig aan te nemen en te ontslaan (nr. 1), hetzij een algemene volmacht of procuratie hebben (nr. 2) dan wel bevoegd zijn om binnen het bedrijf zelfstandig belangrijke taken te vervullen (nr. 3), leitende Angestellte zijn. Daarentegen zijn volgens § 14 lid 2 en § 17 lid 5 KSchG diegenen leitende Angestellte, die bevoegd zijn om werknemers zelfstandig aan te nemen of te ontslaan. Op basis van deze verschillen is het mogelijk dat werknemers bijvoorbeeld op grond van verleende procuratie volgens het BetrVG als leitende Angestellte kunnen worden ingedeeld, bij gebrek aan aannemingsbevoegdheden volgens het KSchG echter als normale werknemers in loondienst kwalificeren. Ook de omgekeerde situatie is denkbaar.

Werknemers met werkgeverstaken

Ondanks het feit dat deze begrippen op verschillende wijze worden gehanteerd kunnen toch twee bijzonder beeldbepalende kenmerken worden onderscheiden: Leitende Angestellte voeren zakelijke taken uit en hebben een eigen beslissingsruimte. In ieder geval wordt een hoge mate aan zelfstandigheid vereist. De werknemer moet ten opzichte van zijn werkgever ten minste op bepaalde gebieden, bijvoorbeeld op het gebied van personeelszaken, zonder instructies van bovenaf kunnen handelen. Daaruit vloeit voort dat hij in de relatie met zijn werkgever ook verplicht is tot een grotere loyaliteit. Het is in elk geval van doorslaggevend belang dat deze taken daadwerkelijk door de betreffende werknemer worden verricht, een zuiver formele contractuele overdracht is niet voldoende. Weliswaar blijven leitende Angestellte werknemers, waardoor zij zich wezenlijk onderscheiden van directeuren of andere leden van bestuursorganen. Omdat zij echter taken van een werkgever verrichten komt hun een bijzondere positie toe.

Deze bijzondere positie leidt tot een conflict, omdat klassieke werknemers werkgeverstaken verrichten die op grond van beslissingsbevoegdheden aan hen zijn verleend.

Minder ontslagbescherming

Leitende Angestellte bekleden een functionele dubbele rol. De oplossing voor dit conflict is vooral gelegen in het feit dat zowel volgens het KSchG als volgens het BetrVG essentiële voorschriften niet van toepassing zijn voor leitende Angestellte.

Volgens de Duitse Wet op de ontslagbescherming is het niet nodig dat een werkgever in de opzegging van de arbeidsovereenkomst met een leitende Angestellte een ontslagreden vermeldt. En op grond van de Duitse Wet op de ondernemingsraden vallen Leitende Angestellte niet in de bevoegdheidssfeer van de ondernemingsraden.

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Prof. Dr. Reinhold Mauer, Hümmerich Legal, Bonn

Heeft u vragen over het Duitse arbeidsrecht? Neem dan contact op met Wiebke Bonnet-Vogler. Zij is Duitse Rechtsanwalt en Nederlandse Advocaat, en gespecialiseerd op het gebied van arbeidsrecht.