Oudere rechters klagen dat ze gedwongen met pensioen moeten. Advocaat en Rechtsanwalt Axel Hagedorn heeft wel een idee wat je met deze rechters zou kunnen doen.
Tijdens het tv-debat tussen Angela Merkel en Martin Schulz van 3 september ontstond de discussie of de CDU onder Merkel al dan niet de pensioengerechtigde leeftijd zou willen verhogen van 67 naar 70. Merkel ontkende dit stellig en gaf daarmee de positie van de CDU/CSU uit het verkiezingsprogramma weer. Zij beaamde dat nu al in veel beroepen het werken na 67 echt te zwaar is.
Ook de SPD onder Martin Schulz wil de pensioengerechtigde leeftijd niet verhogen. Of de realiteit de CDU/CSU en de SPD in de volgende regeringsperiode zal inhalen blijft afwachten.
Verschil tussen Nederland en Duitsland
Tegelijkertijd speelt veel vaker de vraag wat de juridische positie is van werknemers na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Naar Duits recht moet de arbeidsovereenkomst een bepaling bevatten dat de arbeidsovereenkomst met het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd automatisch eindigt. Wanneer dat niet zo is, mag de werknemer desgewenst blijven doorwerken en is het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd geen geldige reden om de arbeidsovereenkomst op te zeggen.
Dit is anders dan in Nederland waar een werkgever wel zonder een desbetreffende bepaling de arbeidsovereenkomst kan opzeggen met het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. En als een werknemer na het bereiken van die leeftijd ontslagen wordt, heeft hij geen recht op de transitievergoeding.
Gebonden aan een oudere werknemer
Kort geleden hebben wij de volgende casus voor een Duitse werkgever begeleid. De werkgever had een oudere werknemer van 63 jaar in dienst genomen omdat hij zijn deskundigheid op een bepaald gebied zeer waardeerde. Tussen de werknemer en de werkgever werden simpele afspraken gemaakt, zonder ermee rekening te houden dat het dienstverband nog vrij lang zou kunnen duren.
De werknemer is inmiddels bijna 73 jaar. Vorig jaar ontstond een conflict over de manier van werken. Als de werkgever niet kan aantonen dat de werknemer zodanig disfunctioneert dat hij eigenlijk niet meer in dienst kan blijven, blijft de werkgever in Duitsland aan deze werknemer gebonden.
Tot nu toe is ook in de Europese rechtspraak over leeftijdsdiscriminatie geen maximumleeftijd vastgesteld. In de hierboven geschetste casus is de werkgever dus aan een dergelijke werknemer zolang gebonden, tot hij aan kan tonen dat deze persoon ernstig disfunctioneert.
Slecht voor positie oudere werknemers
In mijn optiek een volstrekt doorgeslagen juridische argumentatie om leeftijdsdiscriminatie te voorkomen. Dit soort casussen leiden er juist toe dat werkgevers veel voorzichtiger zijn om oudere werknemers in dienst te nemen. De positie van oudere werknemers wordt op de arbeidsmarkt alleen al verzwakt doordat ze vaker betere arbeidsvoorwaarden hebben. Denk aan het aantal vakantiedagen of hogere salarisschalen.
In principe leidt dit tot de consequentie dat de werknemer tot 85 of 90 kan werken zonder dat hij kan worden ontslagen als hij enigszins acceptabel zijn werk verricht. De consequenties die dit heeft voor de werkgelegenheid van jonge mensen hoef ik niet uit te leggen.
‘Help oudere rechters de deur uit’
Nu kondigde de Nederlandse rechter Willem Korthals Altes (67) vorige week in een interview met het NRC Handelsblad dat hij de Nederlandse Staat voor de rechter gaat dagen wegens leeftijdsdiscriminatie. Hij wil niet met pensioen.
Folkert Jensma legde daarop in zijn column in dezelfde krant helder uit waarom de pensioengerechtigde leeftijd bij rechters zinvol is. Daar is in principe niets aan toe te voegen. Ook bij rechters speelt namelijk de betere arbeidspositie ten opzichte van jongere rechters en de daarmee verbonden betere arbeidsvoorwaarden ten laste van de jongere generaties van rechters.
Kansen voor oudere rechters
Tegelijkertijd zie ik ook kansen in deze discussie. De advocaten onder de lezers weten dat de rechtbanken nogal overbelast kunnen zijn en vonnissen vaker uitgesteld worden. Mij lijkt daarom dat uit de nood een deugd kan worden gemaakt.
Rechters die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt, ontvangen hun pensioen van de staatskist. Zij worden dus sowieso door de staat betaald. Tegelijkertijd is er een behoefte aan meer rechterlijke macht. Waarom zou de overheid niet een selectie kunnen maken van rechters die wel willen doorwerken? Zij kunnen dan op verschillende plekken in het land kunnen worden ingezet waar een tekort is. Je kunt ook denken aan een aanvulling op het pensioen voor deze rechters. Dit kost de staat minder dan wanneer je nieuwe rechters in dienst moet nemen.
Schat aan ervaring
Daarnaast hebben oudere rechters een schat aan ervaring. Deze expertise kan goed worden ingezet voor de begeleiding en supervisie van jongere zittende rechters. De oud-rechters kunnen aanspreekpunt zijn voor rechters die met moeilijke of complexe zaken worstelen.
Als overheid maak je daarmee een efficiencyslag, verkort je de doorlooptijden van rechtszaken – wat ontzettend belangrijk is -, verbeter je de begeleiding van rechters en hoef je hiervoor niet eens veel geld uit te trekken. Dit lijkt mij een goede praktische oplossing en een win-winsituatie.
Deze column is geschreven voor Duitslandnieuws.nl door Axel Hagedorn, advocaat ondernemingsrecht en Duitse Rechtsanwalt bij Van Diepen Van der Kroef Advocaten in Amsterdam.
