Bij internationaal transport van afval geldt de Europese Verordening voor de Overbrenging van Afvalstoffen, meestal kortweg de EVOA genoemd. Deze Europese wet is streng voor bedrijven.
In een zogenoemde “groene” lijst opgenomen afvalstoffen mogen zonder vergunning de grens over, maar bij het transport moet de chauffeur wel gegevens op een formulier beschikbaar hebben waaruit bijvoorbeeld blijkt om welke afvalstoffen het gaat en welke verwerking in het land van bestemming zal plaatsvinden.
Internationale transporten van afvalstoffen die niet op deze “groene”lijst staan kunnen slechts met voorafgaande toestemming van de autoriteiten in het land van verzending en het land van ontvangst plaatsvinden. Dit gebeurt met een kennisgevingsformulier dat is opgenomen in het bijlagepakket van de EVOA. De bedrijven die zich met de in- en uitvoer van afvalstoffen bezighouden zijn verplicht zicht strikt te houden aan de op dit kennisgevingsformulier ingevulde informatie.
Prejudiciële vragen
Een goed voorbeeld van dit strikte regime is te vinden in de uitspraak van het Europese Hof van Justitie van 26 november 2015. Het ging om een zaak tussen SC Total Waste Recycling en de Hongaarse inspectie, waarbij het Europese Hof prejudiciële vragen van de rechtbank in Budapest beantwoordde.
De Hongaarse inspectie had een inspectie uitgevoerd en geconstateerd dat er toestemming was verstrekt voor een route waarbij een specifieke grensovergang bij de gemeente Ártánd was genoemd. De vrachtauto met afvalstoffen van Total Waste Recycling Hongarije werd echter aangetroffen bij het dorp Nagylak en dat ligt zo’n 180 kilometer noordelijker. Het bedrijf verklaarde dat sprake was een communicatiestoornis met de chauffeur, die hierdoor een grensovergang dichter bij zijn eigen huis had uitgekozen.
De inspectie beschouwde dit voorval als een illegale overbrenging omdat in artikel 2 onder 35 d van de EVOA staat dat sprake is van een illegale overbrenging wanneer die overbrenging feitelijk niet met de kennisgeving overeenstemt. Dit leverde een hoge boete op van maar liefst EUR 28.000, die door het bedrijf werd aangevochten. De Hongaarse rechtbank schakelde voor de uitleg van de Europeesrechtelijke verordening het Europese Hof van Justitie in.
Illegale overbrenging
Het Hof van Justitie bleek erg streng in de leer. Volgens het Hof is de verandering van grensovergang, die niet gemeld was aan de autoriteiten, inderdaad te beschouwen als een illegale overbrenging. Want er is sprake van een overbrenging die, zoals artikel 2 onder 35 d al aangeeft, feitelijk niet met de kennisgeving of de vervoersdocumenten overeenstemt. Veranderingen op dit punt moeten volgens artikel 17 lid 1 van de EVOA vooraf worden gemeld bij de bevoegde autoriteiten en dat was hier niet gebeurd.
Over de hoogte van de boete liet het Hof zich niet uit. Artikel 50 van de EVOA laat het namelijk aan de nationale rechter over om te bepalen of een boete in verhouding staat met de risico’s voor milieu en volksgezondheid die aan de overtreding zijn verbonden. Want laten we wel wezen: het maakt voor het milieu niet uit dat de argeloze chauffeur voor een andere route had gekozen.
Deze zaak laat zien hoe nauwlettend bedrijven te werk moeten gaan bij in- en uitvoer van afvalstoffen. Niet alleen bij het feitelijk transport, maar ook bij de juridische voorbereiding ervan in een kennisgevingsprocedure. Gelet op de strikte interpretatie kan het zinvol zijn om in de kennisgevingsprocedure voor meerdere opties te kiezen. Hiervoor lijkt de EVOA ruimte te bieden, bijvoorbeeld in bijlage I C waarin instructies voor het invullen van het kennisgevingsdocument staan. Onder meer wordt als instructie opgenomen: “Vermeld de voorgenomen route tussen plaats van uitgang en plaats van binnenkomst, met inbegrip van mogelijke alternatieven, ook in geval van onvoorziene omstandigheden, in een bijlage.” Als het Hongaarse bedrijf Total Waste derhalve ook alternatieve grensovergangen had benoemd, was het deze strafzaak en hoge boete waarschijnlijk bespaard gebleven.
Handhavingsproblemen
Vergelijkbare risico’s ten aanzien van de kennisgeving kunnen zich voordoen bij de omschrijving van de afvalstoffen. Ook hier is het verstandig dat bedrijven zichzelf niet teveel beperken in de opgave van de samenstelling van afvalstromen. Afwijking daarvan kan namelijk eveneens tot handhavingsproblemen en hoge boetes leiden, zo is in de rechtspraak al naar voren gekomen.
Bedrijven moeten alert zijn bij het vragen van toestemming van de overheid door kennisgevingsformulieren in te vullen en bijlages toe te voegen. Zelfs zonder feitelijke milieurisico’s, hoe onredelijk dit ook zal overkomen, kunnen onbedoelde fouten zomaar tot handhavingsproblemen en hoge boetes leiden.
Dit artikel is geschreven door Ron Laan, die als advocaat is gespecialiseerd in (internationaal) afvalstoffenrecht. Heeft u naar aanleiding hiervan nog vragen? Of wilt u juridische bijstand in een EVOA-kwestie? Neemt u dan gerust contact op met Ron Laan ([email protected]).
