Nieuwssites aansprakelijk voor anonieme reacties

De Grote Kamer van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft op 16 juni 2015 geoordeeld dat de beslissing van de Estse rechter waarbij Delfi, een Ests internetportaal, aansprakelijk is gehouden voor bedreigende (anonieme) reacties die door lezers op haar nieuwssite waren geplaatst, niet strijdig is met de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. Deze uitspraak van de Grote Kamer roept bij sommigen heftige reacties op. Volgens hen zou het einde van de vrijheid van meningsuiting zijn intrede hebben gedaan. Een korte analyse van de uitspraak geeft echter een genuanceerder beeld.

Waarover ging deze zaak? Op Delfi worden dagelijks honderden nieuwsartikelen geplaatst. Onder de artikelen kunnen lezers (anoniem) een reactie plaatsen. In de winter van 2006 maakte een artikel het nodige los bij de lezers. Het artikel ging over het voornemen om met ijsbrekers de vaarwegen open te houden, zulks ten koste van de door bevriezing ontstane ijswegen tussen het Estse vasteland en enkele eilanden. ‘Boosdoener’ was de rederij die de veerdiensten verzorgde tussen het Estse vasteland en sommige eilanden. Ongeveer twintig anonieme reacties behelsden heftige scheldkanonnades en bedreigingen (hate speech) aan het adres van de rederij. De rederij was hier niet van gediend en eiste van Delfi dat deze de reacties direct zou verwijderen. Daarnaast wilde de rederij een schadevergoeding van € 30.000. Delfi verwijderde na enige tijd de lasterlijke reacties, maar bleef weigerachtig om een schadevergoeding te betalen. De rederij begon daarop een procedure tegen Delfi.

Eén van de belangrijkste vragen die moest worden beantwoord, was of Delfi kan worden gezien als een neutrale internettussenpersoon. Op grond van Europese regelgeving zijn neutrale internettussenpersonen namelijk niet aansprakelijk voor de informatie die op hun platform beschikbaar wordt gesteld. Daarvoor is dan wel vereist dat de handelingen louter technisch, automatisch en passief zijn. Delfi zou aldus kennis noch controle mogen hebben over de reacties die op haar nieuwssite kunnen worden geplaatst. In de praktijk bleek Delfi de reacties echter te monitoren en op grote schaal ongepaste en lasterlijke reacties te verwijderen. De Estse rechter oordeelde dan ook dat Delfi niet als passieve internettussenpersoon kan worden aangemerkt. Verder speelde mee dat Delfi in dit geval relatief lang (circa zes weken) had gewacht om de ongepaste reacties te verwijderen. Delfi werd om die reden aansprakelijk gehouden en veroordeeld tot een immateriële schadevergoeding van € 320. Delfi was het hier principieel mee oneens en stapte naar de Europese rechter.

De zaak belandde vervolgens bij het EHRM in Straatsburg. Delfi betoogde –samengevat- dat het feit dat zij aansprakelijk is gehouden voor reacties van haar lezers een schending inhoudt van artikel 10 EVRM (vrijheid van meningsuiting). Over deze vraag diende het EHRM zich vervolgens te buigen.

In 2013 oordeelde het EHRM dat het toegankelijk maken van informatie aan derden valt onder het recht van vrijheid van meningsuiting. Het EHRM achtte in dit geval het opleggen van een schadevergoeding evenwel geen ontoelaatbare beperking van dit recht. Delfi ging hiervan in beroep. De Grote Kamer van het EHRM komt thans tot het oordeel dat dit gezien onder meer de ernst van de reacties (hate speech), het feit dat het ging om reacties onder een artikel op een professionele nieuwssite, het feit dat de lasterlijke reacties niet omgaand waren verwijderd en de gematigde hoogte van de opgelegde schadevergoeding, geen schending oplevert van artikel 10 EVRM. Het recht om verschoond te blijven van zogenaamde hate speech (the right to protection of reputation), welk recht onderdeel is van het recht op eerbiediging van privéleven als vastgelegd in artikel 8 EVRM, dient hier aldus te prevaleren.

Wat betekent deze uitspraak voor nieuwssites? Mogelijk minder dan zo op het eerste gezicht lijkt. Als een partij zich kwalificeert als neutrale internettussenpersoon verandert er immers niets. Deze is niet aansprakelijk voor de informatie die door derden wordt geplaatst. Als een nieuwssite zich echter bedient van regels waarbij ongepaste reacties worden verwijderd, ook al zijn deze reacties anoniem, dan is het oppassen geblazen. Bij onregelmatigheden dient dan in ieder geval snel te worden ingegrepen. Of dit in alle gevallen leidt tot hoge schadevergoedingen is maar zeer de vraag. De rechter in Estland kwam uiteindelijk tot een zeer bescheiden bedrag van € 320. Alhoewel het EHRM geen bevoegdheid toekomt om de hoogte van de schadevergoeding te beoordelen, bleek die hoogte voor het EHRM wel een relevant gezichtspunt. De vraag die voorlag was of met die uitspraak onder omstandigheden van het geval sprake was van schending van de vrijheid van meningsuiting. Het EHRM oordeelde van niet. Ik kan daarmee leven.

Voor vragen over dit artikel of advies kunt u contact opnemen met onze sectie Intellectuele Eigendomsrecht, ICT & Media.